Inleiding
De discussie over ouderenzorg in Nederland is in 2016 flink op scherp gezet. Het ministerie van Volksgezondheid publiceerde in juni van dat jaar een lijst van 150 verpleeghuizen waar de zorg onder de maat was. Kort daaropvolgend presenteerde Hugo en Carin Gaemers een het manifest “Scherp op ouderenzorg”. Het manifest begint met de volgende woorden: “Te veel kwetsbare ouderen in verpleeghuizen krijgen structureel niet de zorg die zij zo hard nodig hebben. Door gebrek aan aandacht zijn te veel verpleeghuisbewoners veroordeeld tot monotoon bestaan. Dit is een aantasting van hun grondrechten”.
Mede onder de publieke druk die naar aanleiding hiervan ontstond, kwam het kabinet met nieuwe kwaliteitsregels. Echter, een aanzienlijk deel van de 2,1 miljard die het kabinet heeft uitgetrokken om de kwaliteit van de ouderenzorg te verbeteren zal waarschijnlijk niet kunnen worden benut. Verpleeghuizen en thuiszorgorganisaties moeten 85 procent van het geld besteden aan personeel, terwijl het vinden van additionele personele capaciteit een onmogelijke opgave is.
Meer handen aan het bed is niet alleen op de korte termijn een onmogelijke opgave. Demografische prognoses laten zien dat zien dat het naïef is om ons blind te staren op meer personele capaciteit.
De komende Jaren zal de vergrijzing van Nederland in een rap tempo toenemen. In 2016 telde Nederland ongeveer 3,1 miljoen 65-plussers, oftewel 18% van de totale bevolking. Van deze 65-plussers was 24% ouder dan 80 jaar. Recente prognoses van het CBS laten zien dat in 2040 zo’n 26% van de bevolking zal bestaat uit 65-plussers, waarvan waarschijnlijk een derde ouder zal zijn dan 80 jaar. Wanneer deze voorspellingen uitkomen, dan zal het aantal 80-plussers in 2040 zijn toegenomen tot ruim 1,5 miljoen.
De zorgbehoefte van mensen stijgt naarmate de leeftijd toeneemt. Voor 85-plussers liggen de kosten vier keer hoger dan de kosten voor ouderen tussen de 65 en 75 jaar. Met name de vraag naar langdurige zorg is leeftijdsgebonden. Voor ouderen boven de 85 jaar bedraagt deze vorm van zorg bijna 75 procent van de totale kosten. Door een toename van het aantal ouderen zal dus de vraag langdurige zorg verder onder druk komen te staan.
Naast een stijging van de vraag naar langdurige zorg, zal de vergrijzing ook zorgen voor een toename van de zogeheten “dynamische grijze druk”; de verhouding tussen het aantal inwoners in de AOW-gerechtigde leeftijden en het aantal inwoners van 20 jaar tot de AOW-gerechtigde. Deze verhouding zal naar verwachting oplopen van 30% in 2017, naar zo’n 38% in 2040. Dit betekent dat de toenemende druk op ons langdurige zorgsysteem zal moeten worden opgevangen met een kleinere actieve beroepsbevolking.
Onze visie op het slim organiseren van zorg
Op basis van bovenstaande kunnen we concluderen dat de inzet van meer zorgprofessionals ook voor de langere termijn een niet realistische oplossing is. Immers, het personeelstekort zal, met het laagste werkeloosheidscijfer in tijden, en een stijgende vraag naar zorg tot 2040 niet plotseling veranderen.
Wij adviseren zorgaanbieders dan ook om meer aandacht te besteden aan het slimmer inzetten van de beschikbare capaciteit. Maar waar liggen dan de belangrijkste mogelijkheden tot verbetering? Aan de hand van een reeks korte artikelen nemen we jullie mee in onze visie op het slimmer organiseren van de langdurige zorg.
Marika van Soest
Marika is Senior Consultant en Business partner bij Quattri Consultants. Ze helpt zorgorganisaties bij de implementatie van Nedap ONS en vervult opdrachten als Business Consultant rondom het optimaliseren van planprocessen. Marika is iemand met praktijkervaring. Ze is haar carrière begonnen als Verzorgende IG en roosteraar in de intramurale zorg.
Dennis Moeke
Dennis is Lector Logistiek op de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en heeft de afgelopen jaren veel onderzoek gedaan op het gebied van Zorglogistiek. Naast zijn werk op de Hogeschool is medeaandeelhouder van het bedrijf TONOS Care. TONOS Care ontwikkeld digitale applicaties die ondersteuning bieden bij het slimmer inzetten van de beschikbare personele capaciteit in de zorg.