Onderzoek Functies en competenties in de e-commerce

In onderstaande samenvatting zijn de belangrijkste bevindingen uit het onderzoek weergegeven. De onderzoeksresultaten dragen bij aan het door de mbo-, hbo- en wo-instellingen gericht

ontwikkelen van voldoende opleidingscapaciteit om in de vraag naar goed geschoold personeel in de e-commerce sector te voorzien.

Arbeidsmarkt e-commerce mbo-plus-niveau of hoger

Werkgelegenheid

• Het aantal werknemers in e-commerce functies op mbo-plus-niveau of hoger (exclusief zzp’ers) bedraagt naar schatting 21.300, waarvan naar schatting 4.900 bij ‘pure players’ en 16.400 bij niet ‘pure players’.
• De meeste werknemers hebben een e-ICT, e-marketing of e-commerce functie (respectievelijk 33%, 26% en 23%). De functiegroepen e-supply chain management en e-data zijn goed voor 10% respectievelijk 9% van de werknemers.
• De top vijf van meest voorkomende functies bestaat uit: 1) Software specialist (meerdere talen); 2) Content specialist; 3) Conversie optimalisatie specialist; 4) Accountmanager; 5) Front end developer (CSS/HTML/JS). Deze top vijf is goed voor een derde van de werknemers.

Vacatures

• De top drie van meest gevraagde functies bestaat in de beschouwde periode uit online marketeer (2.652), search engine advertising consultant (612) en e-ommerce marketeer (477), op de voet gevolgd door search engine optimization consultant (469).
• Alle geënquêteerde werkgevers rapporteren en verwachten voor het afgelopen/komende halfjaar groei van het aantal vacatures in één of meer functiegebieden. Slechts een enkele werkgever rapporteert in een enkele functie een lichte daling van het aantal vacatures.
• De functie waarvoor in het afgelopen halfjaar het aantal vacatures het snelst steeg, is yield analist (score 4,6 op een vijfpuntsschaal van zeer sterke daling tot zeer sterke stijging). Daarna volgen channel manager e-commerce (4,5), data modelling analist en sourcing manager (ex aequo 4,4). Aangetekend hierbij dient te worden dat het bij de yield analist vooralsnog om een relatief kleine functiegroep gaat. De snelste groei in het komend halfjaar wordt verwacht voor de functie demand planner (3,8). Daarna volgen vijf functies met een score van 3,7, te weten yield analist, channel manager e-commerce, sourcing manager, software developer (meerdere talen) en business analist. De cijfers laten hiermee duidelijk zien dat er een groeiende behoefte aan analisten is.
• De belangrijkste oorzaken van de verwachte (sterke) stijging van het aantal vacatures zijn uitbreiding van (bedrijfs)activiteiten (groei) (73%), vervanging van personeel (62%), behoefte aan nieuwe, digitale competenties (38%) en verandering van bedrijfsactiviteiten (34%).

Moeilijk vervulbare vacatures

Het aandeel van de op dit moment openstaande vacatures dat door de werkgevers als moeilijk vervulbaar wordt ervaren verschilt per functiegebied. Het minst moeilijk te vervullen zijn vacatures in het functiegebied e-supply chain management.  Meer dan de helft van de werkgevers verwacht in de komende zes maanden moeilijk vervulbare vacatures. Het hoogst scoren op dit punt de functiegebieden e-supply chain management (67% van de werkgevers) en e-data (63%).

De top vijf van functies waarvoor vacatures het vaakst moeilijk vervulbaar zijn, bestaat uit online marketeer (51% van de werkgevers), (big) data analist (37%), front end developer (CSS/HTML/JS) (34%), software developer (meerdere talen) (33%) en customer journey expert (30%). Dat vacatures voor online marketeers naar verhouding moeilijker te vervullen zijn dan functies in de sfeer van IT is opmerkelijk te noemen. Onvoldoende sollicitanten en/of sollicitanten met te weinig online werkervaring zijn de belangrijkste oorzaken voor de moeilijke vervulbaarheid van vacatures.

Gevraagde competenties

Er is in de e-commerce – net als in veel andere sectoren - steeds meer behoefte aan medewerkers die naast kennis en vakvaardigheden (‘hard skills’, waaronder digitale vaardigheden) ook over sociale en andersoortige en competenties (‘soft skills’) beschikken. In dit verband wordt ook wel gesproken van een ‘t-shaped profile’. Van de hierboven genoemde Jobfeed-vacatures voor e-commerce functies op mbo plus- niveau of hoger zijn veruit de meeste op hbo of hbo/wo-niveau (respectievelijk 43% en 37%). Mbo/hbo- en wo-niveau waren goed voor 8% respectievelijk 11%. Ongeveer een vijfde tot (ruim) een kwart van de bedrijven verwacht de komende vijf jaar geen hoger opleidingsniveau voor de huidige functies, maar wel extra instroomeisen (bijvoorbeeld in de vorm van certificaten). De conclusie is dat terwijl het opleidingsniveau in de e-commerce nu al relatief hoog ligt het vereiste niveau de komende jaren verder zal toenemen.

Hard en soft skills

De voor e-commerce functies op mbo-plus-niveau of hoger werknemers gevraagde hard skills verschillen sterk: kijken we naar de top vijf per functiegebied, dan is er vrijwel geen overlap.

• Naar verhouding de hoogste percentages voor het belang van hard skills worden gegeven voor het functiegebied e-supply chain management.
• Wat soft skills betreft, is sprake van meer overlap tussen de verschillende functiegebieden. Er is één soft skill die in de top vijf van alle onderscheiden functiegebieden staat: initiatief. De vaardigheden samenwerken, energie en klantgerichtheid komen in de top vijf van vier functiegebieden voor. Samenwerken voert voor drie functiegebieden (e-marketing, e-commerce en e-supply chain management) de lijst aan. Voor e-ICT en e-data is dat zelfstandigheid respectievelijk initiatief. Van alle werkgevers ervaart ruim twee derde op dit moment tekortkomingen in de digitale en/of andere vaardigheden van het personeel. Al met al is te concluderen dat er een grote behoefte is aan verdere ontwikkeling van het zittend personeel in de e-commerce op mbo-plus-niveau of hoger.

Onderwijs

De retailopleidingen op mbo-niveau richten zich in het algemeen op de retail als geheel, er zijn niet echt specifiek op e-commerce gerichte opleidingen. Het aantal mbo-retail studenten daalde in de periode 2010/11-2015/16 per saldo minder snel dan in het mbo als geheel. Voor de (gerobotiseerde) distributiecentra zijn met name de logistieke mbo-opleidingen van belang. Hier is in bovengenoemde periode per saldo sprake van een toename. Ook de hbo-opleidingen in het cluster groothandel en kleinhandel (waaronder small business & retail management) laten in deze periode een stijging zien. Thuiswinkel e-Academy van Thuiswinkel.org heeft een aantal bekostigde en niet bekostigde (post-)hbo-opleidingen gecertificeerd die specifiek gericht zijn op de genoemde digitale competentiegebieden.

Werkgevers doen de volgende suggesties voor verbetering van de aansluiting van het hoger onderwijs op de e-commerce sector:

• Meer specifiek e-commerce-gerelateerde opleidingen;
• Betere/intensievere contacten tussen opleidingen en e-commerce bedrijven;
• Meer diepgang en betere inhoudelijke aansluiting van de opleidingen op de praktijk in de e-commerce bedrijven;
• Up-to-date houden van de opleidingen;
• Meer aandacht voor (ontwikkeling van) soft skills;
• Ontwikkeling van digital skills in algemene zin (al vanaf de basisschool);
• (Meer) stageplaatsen en leerbanen bij e-commerce bedrijven.