Duurzaamheid speelt de laatste jaren een steeds grotere rol bij bedrijven, waaronder ook bij Combi Terminal Twente B.V. (CTT) te Hengelo. De bewustwording van de CO2 en NOx uitstoot is een juiste eerste stap om de uitstoot van verschillende stoffen in kaart te brengen en om het daarna te verlagen.
Het onderzoek naar het in kaart brengen van de CO2 en NOx uitstoot en het visualiseren hiervan op klantniveau (Veuger, 2020) is uitgevoerd in de periode van februari 2020 tot en met juni 2020 bij CTT. CTT is een inlandterminal en organiseert intermodaal transport met locaties in Hengelo, Almelo en Rotterdam. Dagelijks worden containers vervoerd met binnenvaartschepen tussen Hengelo/Almelo en diverse terminals in Rotterdam. Daarnaast vindt er containertransport plaats over de weg naar klanten in de regio.
Voordat er berekeningen worden uitgevoerd, worden de stoffen eerst gedefinieerd om duidelijk te maken waar de stoffen hun oorsprong vinden. Koolstofdioxide, ook wel CO2 genoemd, wordt beschreven als een kleur- en geurloos gas dat aanwezig is in de atmosfeer. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het verbranden van fossiele brandstoffen, zoals olie, gas en kolen. Het levert daarnaast de grootste bijdrage aan de totale broeikasgasemissie. Stikstofoxiden, NOx, is daarentegen een verzamelnaam van schadelijke verbindingen van stikstof en zuurstof die ontstaan bij verbrandingsprocessen. Een deel van de NOx komt op de plek terecht waar het uitgestoten wordt, het andere deel wordt meegevoerd met de wind en komt kilometers verderop in de natuur terecht.
Om de uitstoot van deze twee stoffen te berekenen, moet de manier van berekenen vooraf duidelijk gedefinieerd worden. Dit kan op twee manieren (Figuur 1):
Bij voorkeur wordt de uitstoot berekend aan de hand van de Well-to-Wheel emissies, waardoor de uitstoot bij het gebruik van verschillende soorten energiedragers op een eerlijke manier vergeleken worden. Het gebruik van waterstof in plaats van diesel maakt dit duidelijk. Als er waterstof wordt gebruikt in een verbrandingsmotor komt er geen CO2 vrij, maar alleen water en zuurstof. Het produceren van waterstof kost echter veel energie en daarbij komt er veel CO2 vrij. Op basis van Tank- to-Wheel emissiefactoren geeft het gebruik van deze alternatieve energiedrager een verbetering aan van 100%, terwijl bij het gebruik van Well-to-Wheel emissiefactoren de verbetering veel lager uitvalt.
Nadat de methode is gekozen, kan de uitstoot per transporttraject worden uitgerekend. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen het containervervoer per vrachtwagen en per schip.
De belangrijkste variabelen die meegenomen worden in de berekening van de CO2 en NOx uitstoot bij het vervoer per vrachtwagen is het aantal gereden kilometers, het gewicht van de lading en het gewicht van de container. In de berekeningen bij het vervoer per binnenvaartschip zijn de afgelegde kilometers en het aantal vervoerde TEU’s het belangrijkst. Daarnaast moet er bij het vervoer per binnenvaartschip rekening worden gehouden met de uitstoot van de handelingen op de terminal, zoals het verplaatsen van de container van het schip op de terminal.
Het verschil in CO2 uitstoot van een container over dezelfde route met een vrachtwagen en met een binnenvaartschip komt door de lagere CO2 uitstoot bij het vervoer per binnenvaartschip. Bij de inzet van intermodaal vervoer is de CO2 reductie 65% voor klant X.
De totale uitstoot van CTT is uitgesplitst naar haar klanten en daarna gevisualiseerd. In deze visualisaties is de uitstoot gesplitst in de uitstoot die betrekking heeft op het vervoer per vrachtwagen, per schip en de handelingen. Niet alleen de uitkomsten van de berekeningen moeten gevisualiseerd worden, maar ook de achterliggende berekeningen. Dit zorgt ervoor dat klanten in één oogopzicht het verschil in uitstoot kunnen zien tussen het transport per vrachtwagen en het inzetten van intermodaal transport. Als laatste is het belangrijk om klanten inzicht te geven in de besparing die gerealiseerd is en de mogelijke besparing voor in de toekomst.
Het presenteren van een hoeveelheid CO2 uitstoot in kilogrammen of in tonnen is lastig te begrijpen, want hoeveel is een ton CO2 uitstoot precies? Om dit duidelijk te maken voor klanten, is de uitstoot voor een bierproducent omgerekend naar het aantal liter bier dat geproduceerd kan worden met dezelfde uitstoot. De uitstoot voor een zuivelonderneming is omgerekend naar het aantal liter melk dat geproduceerd kan worden met dezelfde uitstoot. Op deze manier is het interessant voor de klant, omdat de klant een beter gevoel krijgt wat de uitstoot voor hem betekent.
Daarentegen is het niet mogelijk om de NOx uitstoot op deze manier te vergelijken en wordt de NOx uitstoot in de visualisaties weergegeven in het aantal kilogrammen in een afbeelding. Deze afbeelding illustreert het vrijkomen van stikstofoxiden door vervoer en productie die in de lucht terecht komen, verbinden met andere stoffen en daarna neerdalen op de grond.
Een belangrijke KPI is het monitoren van de CO2 uitstoot als een onderneming duurzaam wil ondernemen. Als de CO2 uitstoot bekend is voor het uitbestede transport, kunnen doelen worden gesteld om de CO2 uitstoot te reduceren en om het transport voor huidige klanten vaker te laten plaatsvinden over binnenvaartwegen. Ook kunnen de visualisaties als voorbeeld worden gebruikt voor potentiële klanten. Het in kaart brengen en het visualiseren van de uitstoot voor een specifieke klant kan een doorslaggevende factor zijn om te kiezen voor CTT.
Student Logistiek en Economie aan NHL Stenden Hogeschool en stagiaire Combi Terminal Twente